De Pannenkoek of hoe die nog meer heet

Ik hou van koken en lekker eten en ben daarin behoorlijk kritisch, toch wil ik het niet over culinaire hoogstandjes hebben, daar zijn massa’s kookboeken voor. Laten we het eens over de doodgewone, ordinaire pannenkoek hebben.

Je maakt hem van bloem, eieren en melk, een half uurtje laten staan en bakken maar.

En om misverstanden te voorkomen: deze kinder-delicatesse is geen Hollandse uitvinding.

Wel nee, het originele recept, zeg maar de moeder der pannenkoeken, komt uit de oudheid.

De geschiedenis van pannenkoek

De uitvinder van dit heerlijke baksel verdient een standbeeld, alleen zullen we nooit weten wie de eerste pannenkoek bakte. Iemand verhitte waarschijnlijk ooit een mix van meel, water en eieren boven een vuurtje. En voilà: de pannenkoek was geboren. Tenminste de tweede, want iedereen weet dat de eerste altijd mislukt.

We eten al heel lang pannenkoeken en net als zoveel zaken schijnt het recept uit China te komen. De kruisvaarders brachten het mee naar Europa. Het was van boekweit en leek meer een koek dan de flensachtige vorm die we nu kennen.
Tijdens de middeleeuwen veranderde die koek in onze pannenkoek. Maar aan Europese eenwording deed de pannenkoek niet mee.

Variaties op de pannenkoek

De variaties in de pannenkoek zelf vallen mee, in die zin dat ze ontelbaar zijn. De vreemdste die ik ben tegen gekomen, is een combinatie van bier, spek en pannenkoeken. In een bierglas! Is het dan ‘eet smakelijk’ of ‘proost’?

De variatie die nog het best behapbaar is, is de variatie in namen, want zoveel talen, zoveel namen voor die goede oude pannenkoek.

In Engeland en Frankrijk heet hij bijvoorbeeld crêpe en meestal is het een zoete uitvoering. De Amerikanen zeggen Flapjack, maar dat is meer een koek dan een pannenkoek. In Duitsland heet hij Pfannkuchen en dat is een echte pannenkoek. Okonomiyaki noemen ze de pannenkoek in Japan. Daar stoppen ze alles in het deeg wat wij er bovenop doen.

Zo kan ik nog een poosje doorgaan maar ik vind het zo wel welletjes, het feit blijft dat de pannenkoek een wereldwijde verspreiding in namen en vormen kent.

 
Hollandse pannenkoek

De lekkerste pannenkoeken zijn natuurlijk onze pannenkoeken. Het zal aan de ingrediënten liggen die de pannenkoeken overheerlijk maken of de manier waarop ze gebakken worden. Maar het kan ook liggen aan de simpele afwerking met schenkstroop of poedersuiker, alhoewel ‘de pannekoekenbakker’ (hij heeft zijn naam niet aangepast aan de spelling) heeft er 233 op het menu staan.  

En natuurlijk hebben we ook een nationale pannenkoekendag, op 18 maart 2022 is de volgende. Die dag bakken basisschoolleerlingen in het hele land massaal pannenkoeken.

Nationale pannenkoekdag? Ammehoela

Nationale pannenkoekdag? Ammehoela. Dat is een uitvinding van Koopmans en Tefal, een middenstandsgedrocht dus. Mijn kleinkinderen heb ik er nog nooit over gehoord.

En bij het volgende heb ik mijn twijfels.

de pannekoeckebackeij door Pieter Aertsen, museum Boymans

Ik kom uit Delft, vlakbij Rotterdam en daar bestaat sinds 1899 Sint Pannekoekdag. Ook hier had ik nog nooit van gehoord. Deze van oorsprong Rotterdamse traditie(?) wordt ieder jaar, door heel het land, gevierd op 29 november. Je legt een pannenkoek op je hoofd en zegt: ‘Wij wensen u een vrolijke en gezegende Sint Pannekoek!’ Zeggen ze, ik heb zo mijn twijfels.

Nee, ik denk dat het door Jan Kruis verzonnen is, hij zal een melige bui gehad hebben.

De traditie is vermeld in 1986 in de strip ‘Jan, Jans en de kinderen’. Op Sint Pannekoek bakt de vrouw des huizes ( hoezo emancipatie?) een grote stapel koeken. Wanneer de heer des huizes ’s avonds thuiskomt (om het vlees te snijden?), heeft iedereen een pannenkoek op zijn hoofd. Zij roepen hem tegelijkertijd toe: “Een vrolijke en gezegende Sint Pannekoek!”

Ze hadden Jan natuurlijk ook voor pannenkoek uit kunnen schelden want laten we eerlijk zijn, af en toe was Jan een echte prutser.

Al met al zeg ik : “leve dit culinaire hoogstandje in al zijn gedaanten.”

Wil je naar het contactformulier? Klik hier

Als je mij op mijn persoonlijke Facebook wil volgen, klik hier  

Deel dit artikel