Spuit 11

Spuit 11

‘Spuit 11 geeft modder’ dat hoor je tegenwoordig niet meer. Ooit was het een gevleugelde uitdrukking maar hoe gaat dat met die dingen. Het raakt uit de mode. Ik heb het al jaren niet meer gehoord. Lévi Weemoedt heeft het gebruikt in zijn bundel ‘Een treurige afdronk’ uit 1983, maar verder? En waar komt de uitdrukking vandaan? Dat wil ik graag weten.

Bestaat spuit 11 echt?

Jazeker. De bedoelde spuit is een brandspuit. Blijkbaar waren brandweerspuiten vroeger kostbaar want ze kregen een nummer. Dat is historisch vastgelegd. Onder andere in het Rotterdamsch Nieuwsblad van 1881: “Hedenmorgen ontstond er bij een bakker aan de Keulsche Kade een schoorsteenbrand die spoedig door de manschappen van spuit 11 werd gebluscht.” Dus ja, spuit 11 heeft echt bestaan. Het is een gewone genummerde brandspuit. Een gebruiksvoorwerp zoals ooit de mattenklopper.

Spuit elf is niet positief bedoeld.

Meestal roept een gebruiksvoorwerp geen negatieve klank op. Bij spuit 11 wel. Ergens aan het begin van de twintigste eeuw kreeg spuit 11 een negatieve klank. Waarom? Er zijn legio theorieën. De waarschijnlijkste is de associatie met het ‘gekkengetal’ elf. Ik heb nooit geweten dat gekken een getal hebben maar alla, ik weet zoveel niet. Ooit heeft iemand bedacht ( waarschijnlijk had hij een hekel aan rekenen) dat het getal 11 een getal voor een gek is omdat het alleen door zichzelf is te delen. En het staat tussen het volmaakte getal 10 en het heilige getal 12. Je moet er maar opkomen.

Het kan ook ontstaan zijn als een woordspeling met elf, dat vroeger ‘bedrieglijke verschijning’ betekende. Daardoor kreeg 11 de betekenis  van ‘raar getal, getal voor dwazen en gekken’.

Spuit elf geeft ook modder

Het gezegde wordt gebruikt als iemand een onbeduidende opmerking maakt nadat anderen al iets beters hebben gezegd. In de uitdrukking klinkt door dat degene nog iets wil zeggen maar niet weet waarover hij praat. “Spuit elf geeft ook modder” is dan een spottende reactie. Zo van: “Dat is al gezegd, sufferd!” Zo’n moddergever neemt men niet serieus.

Spuit elf is negatief.

We gebruiken de uitdrukking niet meer maar heel lang had het een bijgelovige invloed. Een artikel uit het Algemeen Handelsblad van 1928 geeft dat mooi weer. “Bij spuit 10 is het in den loop der jaren natuurlijk niet gebleven. Een moeilijk oogenblik schijnt het geven van een naam aan de volgende spuit te zijn geweest. Zooals men in Den Haag niet aan lijn 13 durft beginnen, zoo zag de staf van de Haarlemsche brandweer als een berg op tegen het benoemen van spuit 11. Zoo is spuit 10a voor den dag gekomen… .”

Zo leer ik elke dag iets onzinnigs.

Als je over de brandspuit praat, heb je het ook over brandweermannen. Wat ik ook altijd een leuk beroep gevonden heb is dat van postbode.

Hier vindt je mijn contactformulier

Zo ga je naar mijn persoonlijke Facebook